දස අනුස්සති භාවනාව - මානසික ආතතියට දිව්‍ය ඖෂධය

 

                                 Photo Credit - https://www.pinterest.com/

 අන්තර්ගතය

දස අනුස්සති භාවනාව ගැන සම්පූර්ණ මාර්ගෝපදේශය. මනස නිරවුල් කර ගැනීමට, දුක් දොම්නස් දුරු කර ගැනීමට අනන්ය භාවනා ක්‍රමය. බුද්ධානුස්සති, මරණානුස්සති, උපසමානුස්සති ඇතුළු දස අනුස්සති භාවනා විස්තරය 

හැඳින්වීම: මනසට නිවන් ඖෂධය

ජීවිතයේ ගැඹුරුම සත්‍යය නම්, මනසම සියලු දුක්, සතුටු, ව්‍යාකූල භාවයන්ට මූලාශ්‍රය බවයි. නිරන්තරයෙන් දුක් දෝමනස්සයන්ට, ව්‍යාකූල භාවයන්ට, නීවරණ වලට හසුව පීඩාවට පත්ව තිබෙන මනසට දිව්‍ය ඖෂධයක් ලෙස හඳුන්වා දිය හැක්කේ භාවනාවයි. එම භාවනාවේම අතිමනෝහර හා ප්‍රායෝගික ක්‍රමවේදයක් වන්නේ දස අනුස්සති භාවනාව ය.

 

                                        Photo Credit - https://www.pinterest.com/

දස අනුස්සති භාවනාව යනු කුමක්ද?

"අනුස්සති" යනු යමක් පිළිබඳ නිරන්තරයෙන් සිහි කිරීම, බුද්ධියෙන් යුක්තව අවධානය යොමු කිරීම යන අර්ථ දරයි. දස අනුස්සති භාවනාවෙන් කියවෙන්නේ මනස පුරුදු කර ගත හැකි, ජීවිතය පරිවර්තනය කරන අනුස්මරණයන් දසයකි.

මෙම දස අනුස්සති භාවනා නම්:

1.    බුද්ධානුස්සති භාවනාව - බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ගුණානුභාව සිහි කිරීම.

2.    ධම්මානුස්සති භාවනාව - දහම් වහන්සේගේ ගුණ සිහි කිරීම.

3.    සංඝානුස්සති භාවනාව - සංඝ වහන්සේගේ ගුණ සිහි කිරීම.

4.    සීලානුස්සති භාවනාව - තමන්ගේම ශීලය පිළිබඳ සිහි කිරීම.

5.    චාගානුස්සති භාවතාව - තමන්ගේ දානය පිළිබඳ සිහි කිරීම.

6.    දෙවතානුස්සති භාවනාව - දෙවියන්ගේ ගුණ (ශ්‍රද්ධාව, ශීලය, අධ්‍යාපනය ආදිය) සිහි කිරීම.

7.    උපසමානුස්සති භාවනාව - නිවනේ ගුණ සිහි කිරීම (සාමධර්මය).

8.    මරණානුස්සති භාවනාව - මරණය පිළිබඳ සිහි කිරීම.

9.    කායගතා සති භාවනාව - ශරීරයේ අස්ථිර බව පිළිබඳ සිහි කිරීම.

        10.   ආනාපාන සති භාවනාව - ආශ්වාස ප්‍රශ්වාස පිළිබඳ සිහි කිරීම

 

                                       Photo Credit - https://www.pinterest.com/

දස අනුස්සති භාවනාවේ විශිෂ්ඨ ඵල

මෙම භාවනාවන් එක් එක් විශේෂ අවස්ථා සඳහා අද්භූත ඵල දරයි.

·        බුද්ධානුස්සති භාවනාව: භය, දොම්නස්, චිත්ත අස්ථිරතා දුරු කරයි. ශ්‍රද්ධාව, ප්‍රසාදය, ධෛර්යය වර්ධනය කරයි.

·        මරණානුස්සති භාවනාව: ජීවිතයේ කෙටි බව අවබෝධ කර ගෙන, කාලය ඵලදායීව යොදා ගැනීමට උපකාරී වේ. පමාව, අලසභාවය දුරු කරයි.

·        උපසමානුස්සති භාවනාව: නිවනේ ගුණ (විරාගය, මද නිම්මදනය, පිපාස විනය, ආලය සමුග්ඝාතය, වට්ටුප්පච්ඡේදය, තණ්හක්ඛය) සිහි කිරීමෙන් සිතේ ඇලීම්, බැඳීම්, තෘෂ්ණාවන් ක්‍රමයෙන් දුර්වල කරයි. මෙය සිදු කරනු ලබන්නේ නිවන අරමුණු කර ගෙනම ය.

උපසමානුස්සති භාවනාව: නිවනේ ගුණ සිහි කිරීම

මෙම භාවනාව ආරම්භ කිරීමට පෙර, බුදුරජාණන් වහන්සේට මල් පහන් පුදා, සුදුසු භාවනා අසුනක් පිළියෙල කර ගත යුතුය. "බුද්ධාදී උතුමන් අනුගමනය කරන මම කුමන මාර්ග බලයකින් වුවද නොසැලෙමි" යන දැඩි අදිටනින් භාවනාවට සූදානම් විය යුතුය. අනතුරුව ත්‍රිවිධ රත්නයට හා ආචාර්ය උපාධ්‍යායන්ට ජීවිතය පූජා කරමින්, "මේ උතුම් පිළිවෙතින් ජාති ජරා මරණ දුක් වලින් මිදෙමි" යන ප්‍රාර්ථනාව කිරීම සුදුසුය. ස්වල්ප වේලාවක් මෙත් භාවනාව කිරීමත් අත්‍යවශ්‍යය.

ඉන්පසු නිවන පිළිබඳ මෙනෙහි කළ යුතුය. නිවනේ ගුණ මෙසේ සිහි කරගත හැකිය:

·        විරාග: රාගය අංශු මාත්‍රයක් හෝ නොමැති බව.

·        මද නිම්මදනය: පුරුෂ මද, ස්ත්‍රී මද, යොවුන් මද, ජාති මද, කුල මද ආදී ගර්වයන්ගෙන් මुක්ත බව.

·        පිපාස විනය: කාම, භව, විභව තෘෂ්ණා යන පිපාස නිවනෙහි නොමැති බව.

·        ආලය සමුග්ඝාතය: සියලු ඇලීම්, බැඳීම්, ආශාවන් සමුල් නසා දැමූ බව.

·        වට්ටුප්පච්ඡේදය: ජාති, ජරා, මරණ, ශෝක, පරිදේවනාදී සියලු දුක් චක්‍රය කඩා දමූ බව.

·        තණ්හක්ඛය: සියලු තණ්හාවන් නැති කිරීම.

·        නිර්වාණ: සියලු වාණ සංඛ්‍යාත ඇලීම්, බැඳීම් නැති වීම.

මෙම ගුණ සිහි කරමින් භාවනාව කිරීමෙන්, සිත ක්‍රමයෙන් ලෞකික ආශාවන්ගෙන් මිදෙනු ඇත.

                             Photo Credit - https://www.pinterest.com/
 

 භාවනාව සඳහා සුදුසුම නිසි වේලාව

භාවනාව සඳහා රාත්‍රී හෝ උදේ කාලය  වඩාත් සුදුසු ය. නිසොල්මන්, නිස්ශබ්ද පරිසරයක් තෝරා ගන්න. කෙටි වේලාවක් වුවද නිතිපතා භාවනාව කිරීම, දිගු කාලයක් එක් දිනක් භාවනාව කිරීමට වඩා වැදගත් ය.

අවසාන අදහස: ඔබේම මනස ඔබේම සුවපහසුවේ කොතැන

දස අනුස්සති භාවනාව යනු බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් සියලු මනුෂ්‍යයන්, දෙවි බ්‍රහ්මයන් සඳහා ද ලෝකෝපකාරය පිණිස පාවා දුන් අමෘත මාර්ගයයි. මනසේ ව්‍යාකූල බව, දුක, චිත්ත රෝග සුව කිරීමට එය සැමවිටම ක්‍රියා කරයි. 

නිගමනය: ඔබේම මනස ඔබේ සරණයයි

දස අනූස්සති භාවනා යනු මනස සුවපත් කිරීමට බුදුරජාණන් වහන්සේ ලබාදුන් සදාකාලික ඖෂධයකි.
මෙය දුක් හා සංකල්පයෙන් පීඩාවන සියලුම සත්ත්වයන් සඳහා නියම ප්‍රතිකාරයයි.
අංගුත්තර නිකාය (A.N. 6.10) හි සඳහන් පරිදි —

“මේ අනූස්සති භාවනා විහිදුවන පුද්ගලයාගේ මනස පවිත්‍රවෙයි.”

මෙම භාවනා අඛණ්ඩව අභ්‍යාස කරන අය තුළ භය වෙනුවට සද්ධා, විකල්ප වෙනුවට පැහැදිලි අවබෝධය, හා ආසාව වෙනුවට නිදහස උපදවයි.

“සුසික්ෂිත මනස සතුට ගෙනෙයි.”
(ධම්මපදය, පාළි 35)

ඔබේ මනස නිවන් මඟෙහි රන් මැදුරක් වන්නාක් වේවා.
මේ අනූස්සති භාවනා මඟින් සියලු සත්ත්වයන්ට සන්ති, සුව හා නිවන් සාක්ෂාත් වේවා 

 

මූලාශ්‍ර සහ යොමුවීම්

1.      අංගුත්තර නිකාය (A.N. 6.10, 6.19, 6.25).

2.      විසුද්ධිමග්ගය (අධ්‍යාය VII).

3.      උදාන 8.3 – නිබ්බාන සූත්‍රය.

4.      ධම්මපදය (පද 1–2, 35).

5.      අට්ඨසාලිනී අටුවාව – බුද්ධඝෝෂ තෙරු.

6.      මහාසි මහථෙරු, Mindfulness Meditation Manual (1954).

7.      භික්ෂු ඤාණමෝලි, විසුද්ධිමග්ග පරිවර්තනය (BPS, 2011).

8.      සෝම තෙරු, සතිපට්ඨාන මග (BPS, 1981).