ආරම්භය
අප ජීවත්වන
නවීන ලෝකය වේගවත්, තරඟකාරී සහ කාලයට එරෙහිව දිවෙන එකක්
ලෙස හැඳින්විය හැකිය. දෛනික වැඩකටයුතු, පවුල, ආර්ථික තත්ත්වය, තාක්ෂණය සහ සමාජ මාධ්‍ය යන සියලුම දේ අතර මිනිස් මනස
අඛණ්ඩව අධික පීඩනයකට ලක්වෙයි.
මේ තත්ත්වය
තමයි අපි “Stress” කියලා හඳුන්වනේ — නමුත් බුදුදහමේ දෘෂ්ටියෙන් එය යම් බාහිර බලපෑමක් නොව, මනසක ඇති අවිද්‍යා, තණ්හාව සහ උපාදානය මත ඇතිවන දුක්
වේ.
බුදුරජාණන්
වහන්සේගේ ධර්මය මනස නිදහස් කරන මාර්ගයක් ලෙස පෙන්වා දෙන අතර, එය යථාර්ථය හඳුනාගෙන, දුක් ඇතිවීමේ හේතුව දැකගෙන, ඒ දුක් නිවා දමන මඟ දක්වන සම්පූර්ණ පද්ධතියක්ය.
මේ ලිපිය තුළ
අපි බලමු — බුදුදහමේ දේශනා කෙරෙහි හැසිරීමෙන්
කෙසේ නවීන මනෝ පීඩනය අඩු කර ගත හැකිද කියා.
1. නවීන මනෝ පීඩනයේ ස්වභාවය අවබෝධ කරගනිමු
අද මිනිසුන්ට
ඇති පීඩනය බොහෝ විට බාහිර දේවල් නිසා නොවෙයි. එය සිත තුළ ඇති ආශාවන්, බිය, අතීතයට හෝ
අනාගතයට බැඳී සිටීම මත ඇතිවන දෙයකි.
බුදුරජාණන්
වහන්සේ විසින් දේශනා කළේ:
“මනස සියලු දේවල්ට මූලයයි. මනස සියල්ලටම පෙරටුව ගමන් කරයි, ඒ මනස අනුව ක්‍රියා වේ.” — ධම්මපදය, පද 1
ඒ කියන්නෙ, අපගේ සිතුවිලි තමයි අපගේ දුකත්, සතුටත් නිර්මාණය කරන ප්‍රධාන බලය.
මේක තේරුම් ගත්
විට, අපට එය පාලනය කරගන්න හැකි වෙයි.
2. චතුරාර්ය සත්‍යය — පීඩනය අඩු කිරීමේ මූලධර්මය
බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ප්‍රධාන ධර්ම දේශනාව වන චතුරාර්ය සත්‍යය නවීන මානසික පීඩනයට පූර්ණ විසඳුමක් ලෙස සලකිය හැකිය.
- දුක් සත්‍යය: ජීවිතයේ අසන්තෘප්තිය පිළිගැනීම.
- දුක්සමුදය සත්‍යය: තණ්හාව, ආශාව, අවිද්‍යා යන මූල හේතු හඳුනා ගැනීම.
- දුක්නිරෝධ සත්‍යය: එම ආශාවන් යටපත් කළ විට නිවණට (නිවන් තත්ත්වයට) පත් විය හැකි බව අවබෝධ කරගැනීම.
- දුක්නිරෝධ ගාමිනි පටිපදා සත්‍යය: ආර්යය අෂ්ටංගික මාර්ගය අනුගමනය කිරීම.
මෙම මාර්ගය මඟින් පීඩනයට මූල හේතුව වන ආශාව, ලෝභය හා මෝහය නැති කරමින් මනස නිවන් සන්සුන් කිරීමේ උපකාරක වේ.
3. සති භාවනාව — මනස පවත්වා ගැනීමේ උත්තරීතම මාර්ගය
නවීන ලෝකයේ වේගය හා පීඩනයට එරෙහිව ක්‍රියාත්මක විය හැකි ශක්තිමත්ම මෙවලමක් තමයි සති භාවනාව (Mindfulness Meditation).
සති යනු
වර්තමානයේ පවතින දේ ගැන සම්පූර්ණ අවධානය යොමු කිරීමයි.
එය මනස අතීතයේ
පසුතැවිලි හෝ අනාගතයේ බිය වලින් මිදීමේ ක්‍රමයක් ලෙස ක්‍රියා කරයි. සිත වර්තමානයේ
සිහියෙන් තබා ගැනීම සියලු දුක්පීඩා වලින් මනස නිදහස් කරගත හැකිය.
🕊 දිනපතා පුහුණු වීමක් ලෙස:
- නිහතමානීව ඉඳගෙන, හුස්ම සහ ආශ්වාස ප්‍රශ්වාස ගැන අවධානය යොමු කරන්න.
- සිත විහිදුනහොත්, සිහිය නැවත හුස්ම වෙත ගෙන එන්න.
- විචාරයක් නැතිව සිතුවිලි පෙනෙන පරිදි නිරීක්ෂණය කරන්න.
කාලයත් සමඟ, සිත ස්ථිර, ප්‍රශාන්ත සහ සාමකාමී වේ.
4. මෛත්‍රී භාවනාව — ආදරය හා කරුණාව මඟින් පීඩනය අඩු කරමු
බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් දේශනා කළ මෛත්‍රී භාවනාව (Metta Bhavana) යනු තමන් හා අනෙක් සියලු සත්ත්වයන්ට කරුණාව සහ ආදරය බෙදා හැරීමේ භාවනාවකි. මෛත්‍රී භාවනාව වර්ධනය කිරීමෙන් සිත තුළ ඇති අකමැත්ත, වෛරය සහ බිය පිරිහී, හෘදය සාමකාමී බවක් ලැබේ. එවිට පීඩනය ස්වභාවිකව අඩුවෙයි.
මෛත්‍රිය වැඩීමෙන් ලැබෙන ආනිශංස
බුදුන් වහන්සේ විසින් මෙත්තා භාවනාව (මෛත්‍රිය භාවනා) අභ්‍යාස කරන්නාට ලැබෙන ලෝකීය හා අතින්දි‍්‍රය ආනිශංස 11ක් සඳහන් කර තිබේ. මෙය සෞඛ්‍ය සම්පන්න, නිදන්වූ හා නිවන් මඟට මග පෙන්වන භාවනාවකි.
මෛත්‍රිය වැඩීමෙන් ලැබෙන ආනිශංස 11ක්
- ඔහු සතුටින් නිදා ගනී.
- ඔහු සතුටින් අවදි වේ.
- ඔහු නපුරු සිහින නොදකියි.
- ඔහු මිනිසුන්ට ආදරණීයයි.
- ඔහු මිනිසුන් නොවන අයට ආදරණීයයි.
- දෙවිවරුන් ඔහුව ආරක්ෂා කරයි.
- ගින්න, විෂ සහ ආයුධ ඔහුට හානියක් නොකරයි.
- ඔහුගේ මනස පහසුවෙන් ඒකාග්‍ර වේ.
- ඔහුගේ මුහුණ සන්සුන් හා දීප්තිමත් වේ.
- ඔහු ව්‍යාකූලත්වයෙන් තොරව මිය යයි.
- උසස් තත්වයන්ට පත් නොවන්නේ නම්, ඔහු බ්‍රහ්ම ලෝකයේ නැවත ඉපදේ.
සාරාංශය
මෛත්‍රිය වර්ධනය කිරීමෙන් නින්ද සෞඛ්‍යය, මනෝසමතාව, සමාජ සම්බන්ධතා, සහ ආධ්‍යාත්මික ගමන දියුණුව ලබයි. මෙත්තා භාවනාව බුදුන් වහන්සේගේ මනෝවිද්‍යාත්මක උපදේශන ක්‍රමයකි.
5. නිවන් මඟට යොමුව — “අතහැරීමේ” කලාපය
අද ලෝකය අපට කියනවා, “වැඩියෙන් උපයා ගන්න, වැඩියෙන් සොයා ගන්න” කියලා. නමුත් බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කළේ “අතහැරීමේ මග” — ඒ කියන්නේ යථාර්ථය පිළිගෙන, බැඳී සිටීමෙන් නිදහස් වීම.
අනිත්‍යතාවය සහ අනාත්මතාවය තේරුම් ගන්නා විට, අපි දකිමු සියලු දේ මෙනෙහි කලත් වෙනස් වන බව. ඒ තේරුමෙන් පීඩනය අඩු වන්නේ අප බාහිර දේවල් පාලනය කිරීමට නොව, සිත පාලනය කිරීමට ඉගෙනීමෙනි. අනාත්මතාවය අවබෝධ කරගන්නට වෙර දරයි නම්, කිසිවක් අපගේ පාලනයේ නොපැවතී අප කැමති අයුරින් නොපැවතී, හේතුඵල අනුව සිදුවන බව පෙනේ. එහි අපට කිසිදු අයිතියක් නැති බවද ඒ තුල මම මගේ යන ආත්මයක් නොපවතින බවද දැනේ.
6. මධ්‍යම පිළිවෙත — අසමතුලිත ලෝකයක සමතුලිත ජීවිතයක්
බුදුරජාණන්
වහන්සේ දේශනා කළ මධ්‍යම මාර්ගය (Majjhima Patipada) යනු අතිරික්ත වින්දනයකින්ද, අතිරික්ත විරාගයෙන්ද තොර මගකි. එනම් ඇලීම සහ ගැටීම යන අන්ත දෙකෙන් නිදහස්
වීමය.
අද ලෝකයෙත් මේ
මාර්ගය ඉතා වැදගත් — වැඩ හා විවේකය, තාක්ෂණය හා ස්වභාවය, සාර්ථකත්වය හා සන්තෘප්තිය අතර සමතුලිතතාවය රැකීමයි.
“අන්ත දෙකෙන් වළකින්න; මධ්‍ය මාර්ගය පරිපූර්ණ සාමය වෙත යයි.”
මේ මඟින් ජීවිතය සරල කරමින්, සිත් තුළ සාමය හා සතුට නැවත සොයා ගත හැකිය.
7. දෛනික ජීවිතයට ධර්මය ඇතුළත් කරගනිමු
බුදුදහම අනුගමනය කිරීම යනු භික්ෂුවෙක් වීම නොවේ. එය මනෝනිවේදන සහ කරුණාව සමඟ ජීවත්වීමයි. සිහිය බලවත් කිරීම මූලික උපායයි.
උදාහරණ කිහිපයක්:
- කෑම කන විට හෝ හැසිරෙන විට සම්පූර්ණ අවධානයෙන් සිටින්න.
- පැමිණිලි කිරීම වෙනුවට කෘතඥතාව පෝෂණය කරන්න.
- දිනකට කිසියම් විධිමත් නිහතමානී මොහොතක් ගන්න.
- අන් අයගේ වගකීම් පිළිබඳ විවේකිව සිතන්න..
- දාන සීල වැනි පුණ්‍ය කටයුතු වල ඉඩ ලැබෙන විට යෙදෙන්න.
- අන් අයගේ වැරදි අඩුපාඩු ගැන සිතින් කරදර නොවන්න. ඒවා විවේචනය නොකරන්න.
- තමන් ගේ අඩුපාඩු තමා විසින්ම නිරන්තරයෙන් පරීක්ෂා කරන්න.
මෙවැනි කුඩා පියවර නිතරම කිරීමෙන් මනස සැලකිලිමත් හා නිවන් මගට යොමුවේ.
8. නවීන විද්‍යාව හා බුදුදහම — එකම මග දෙකක්
නවීන මනෝවිද්‍යාව
තුළ බොහෝ විට බුදුදහමේ සූත්‍ර පද අරමුණු කරගත් ක්‍රම භාවිතා වේ.
උදාහරණයක් ලෙස Jon Kabat-Zinn විසින් සංවර්ධනය කළ Mindfulness-Based Stress Reduction
(MBSR) ක්‍රමය බුදු භාවනාව මත පදනම් වී ඇත.
නවීන විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ පෙන්වන්නේ, සති භාවනාව සහ මෛත්‍රී භාවනාව මනෝ සන්සුන්භාවය, විවේකය, සහ ප්‍රතිශක්තිකරණය වැඩි කරන බවය.
9. නිගමනය
අපගේ ජීවිතය
පීඩනයෙන් පිරී තිබුණත්, බුදුදහම පෙන්වන මඟ සාමය ලැබීමට ඉතාම
සරල සහ ස්ථායී ක්‍රමයක් ලෙස පවතී.
බුදුරජාණන්
වහන්සේගේ ධර්මය අපට මතක් කරදෙයි — “පැවැත්ම පාලනය
කරන්නේ ලෝකය නොව, සිත පාලනය කිරීමෙන්ය.”
“සාමය සහ සතුට අන්තර්ගතව පමණක් ලැබේ. එය බාහිර දේවල් අතර සොයන්න එපා.” — බුදුරජාණන් වහන්සේ
බුදුදහම සියලු මිනිසුන්ටම අදාළ නිවන් මගකි. එහි ජාති ආගම් භාෂා භේද කිසිත් නැත. බුදුදහම ආගමක් නොවන්නේ ඒ නිසාය.
🪷 මූලාශ්‍ර (References):
- ධම්මපදය (පද 1, 5, 183)
- සතිපට්ඨාන සූත්‍රය — මජ්ඣිම නිකාය 10
- මෛත්‍රී සූත්‍රය — සුත්ත නිපාතය 1.8
- Jon Kabat-Zinn — Full Catastrophe Living
- භික්ෂු බෝධි — The Noble Eightfold Path: Way to the End of Suffering
· අඞ්ගුත්තර නිකාය, පඤ්චක නිපාතය (AN 11.16) — Mettānisamsa Sutta
කරුණාකර ඔබගේ අදහස් යෝජනා කමෙන්ට් කරන්න. අපගේ බ්ලොග් අඩවිය Follow කිරීමෙන් අපට ඔබගේ අනුග්‍රහය ලබා දෙන්න.
No comments:
Post a Comment