හැඳින්වීම
ජීවිතය යනු හේතු සහ ප්‍රතිඵල වල දාමයක් බව බුදුන්වහන්සේ අවධාරණය කළහ. මෙම දාමයේ ආරම්භය හෝ අවසානය සොයාගත නොහැකි නමුත්, එහි ක්‍රියාකාරීත්වය පැහැදිලිවම දක්වා ඇත. අංගුත්තර නිකායේ ඇති අවිද්‍යා සූත්‍රය සහ තණ්හා මගින්, දුකේ මූලික කාරණයේ සිට නිවනට පත්වීමේ මාර්ගය දක්වා වූ සම්බන්ධීකරණ පෙළගස්වා ඇත. එකී සූත්‍රාන්ත කාරනා විමසා බැලීමක් මේ ලිපියෙන් සිදු කෙරෙ.
දුකට මග පාදන ප්‍රතිවිරෝධී දාමය
බුදුන්වහන්සේ පවසන පරිදි, අවිද්‍යාවේ (නොදන්නාකම, මුලාව) ආරම්භකයක් නොමැත. එහෙත්, එය ඉබේ පහලවන දෙයක් හෝ කිසිවකු විසින් පහළ කරවන දෙයකුත් නොවේ. එය පහත දැක්වෙන කාරණා මත පදනම්ව පවතී. මෙම කාරණා පෙළගස්වා ඇත්තේ ජලය කඳු මුදුනේ සිට සාගරයට ගලා බස්නා ආකාරයට ය.
1. පංඤ්ච නීවරණ - අවිද්‍යාවට හේතුවන්නේ පඤ්ච නීවරණයි. කාමඡන්ද, ව්‍යාපාද, උද්ධච්ච කුක්කුච්ච, විචිකිච්ඡා, ථිනමිද්ධි යනු පඤ්ච නීවරණයි. මෙම පඤ්ච නීවරණද ඉබේ පහලවන දෙයක් හෝ කිසිවකු විසින් පහළ කරවන දෙයකුත් නොවේ එයද හේතු සහිතයි. යථාර්ථයේ ස්වභාවය, කර්ම-විපාක, සතර ආර්ය සත්‍ය නොදැනීම අවිද්‍යාවයි.
2. ත්‍රිවිධ දුශ්චරිතය : කායික දුශ්චරිතය, වාචික දුශ්චරිතය, මානසික දුශ්චරිතය. පඤ්ච නීවරණ වලට හේතුව එයයි. කය, වචන, සිත යන තුන් ද්වාරයෙන්ම වැරදි කිරීම.
3. ඉන්ද්‍රිය අසංවරය: ත්‍රිවිධ දුශ්චරිතයට හේතුව ඉන්ද්‍රිය අසංවරයයි. ඇස, කන්, නාසා, දිව, කය, සිත යන ද්වාරයන්හි අවිවේකී චංචල භාවය.
4. අසිහිය: සිහියෙන් යුක්ත නොවීම ඉන්ද්‍රිය අසංවරයට හේතුයි.
5. අයෝනිසො මනසිකාරය: නුවණක් නැතිව කෙරෙන කල්පනා කිරීම් අසිහියට හේතුවයි.
6. අශ්‍රද්ධාව - ශ්‍රද්ධාව නොමැතිකම අයෝනිසො මනසිකාරයට හේතුයි.
7. අසත්ධර්ම - අශ්‍රද්ධාවට හේතුව අසත්ධර්මය ඇසීමයි.
8. අසත් පුරුෂ ඇසුර - අසත්පුරුෂ, බාල, පව්කාර පුද්ගල ඇසුර අසත් ධර්මයට හේතුවයි.
. 9. අවිද්‍යාව: මෙම පියවර නිසා අවිද්‍යාව ශක්තිමත් වන අතර, එය තණ්හාව (දැඩි ආසාව) වැඩි කර ගනී. මෙය චක්‍රයක් සේ ගලා යන දුක්ඛ දාමයයි.
අසත්
සම්බන්ධය (Path
of Ignorance):
අසත්පුරුෂ සංගමය → විකෘති ධර්ම ශ්‍රවණය → අසද්ධාව → අයොනිසෝමනසිකාරය → අසිහිය → ඉන්ද්‍රිය අසංවරය → ත්‍රිවිධ දුශ්චරිතය → පඤ්ච නීවරණ → අවිද්‍යාව
මිදීමට මග පාදන සම්ප්‍රදායික දාමය
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඊට ප්‍රතිවිරුද්ධව, ප්‍රඥාවට සහ විමුක්තියට (මුදාගැනීමට) යොමු වන කාරණා පෙළගස්වා පෙන්වා දුන්නේ ය.
1. කල්‍යාණ මිත්‍රතාව: සත්‍පුරුෂයන්, ගුණවත් තැනැත්තන් හා සමාගම වීම. මෙය සියලු ධර්මයන්ගේ මූලාසනය ලෙස හැඳින්වේ.
2. සද්ධර්ම ශ්‍රවණය: නිවැරදි, ධර්මික ඉගැන්වීම්වලට කන් දීම.
3. සද්ධාව: රත්නත්‍රයේ සහ ධර්මයේ නිවැරදි බව පිළිබඳ අභේද්‍ය විශ්වාසය.
4. යෝනිසෝ මනසිකාර: නිවැරදි ආකාරයට චිත්තය නැමීම. අනිත්‍යය අනිත්‍යයැයි, දුක දුකැයි, අනාත්මය අනාත්මයැයි සලකා බැලීම.
5. සති: (සිහිය) සති සම්බොජ්ඣංගය ශක්තිමත් කිරීම, මනසකාරී භාවය.
6. ඉන්ද්‍රිය දමනය: ඇස, කන්, නාසා, දිව, කය, සිත යන ද්වාරයන්හි සංවරය සහ විවේකී භාවය පවත්වා ගැනීම.
7. සුචරිත ත්‍රිත්වය: කය, වචන, සිත යන තුන් ද්වාරයෙන්ම පවිත්‍රව ක්‍රියා කිරීම.
8. සතිපට්ඨාන හතර: කය, වේදනා, චිත්ත, ධර්ම යන අවස්ථාවන්හි මනස පිහිටුවීම.
9. සප්ත බෝධ්‍යංග: සති, ධම්මවිචය, වීරිය, පීති, පස්සද්ධි, සමාධි, උපෙක්ඛා යන බෝධ්‍යංග හතර වැඩීම.
10. ඤාණය සහ විමුක්තිය: අවිද්‍යාව නසා පැහැදිලි වූ ප්‍රඥාව (ඤාණය) හා ඊට අනුව ලැබෙන සිතේ මුදාගැනීම (විමුක්තිය).
සත්
සම්බන්ධය (Path
of Knowledge):
සත්පුරුෂ සේවනය → සද්ධර්ම ශ්‍රවණය → සද්ධාව → යොනිසෝමනසිකාරය → සිහිය → ඉන්ද්‍රිය සංවරය → ත්‍රිවිධ සුචරිතය→ සතිපට්ඨානය → සබ්බොජ්ඣඞ්ග ධර්මය → විඤ්ඤාණ විමුක්තිය
මෙම හේතුඵල සබඳතාවයන්, කඳු මුදුනට වැටෙන වර්ෂා බිංදුවක් ක්‍රමයෙන් ගංගාවක් වී, මහා සාගරයට එකතු වන ආකාරයට, කුසල් ධර්ම වැඩීමෙන් අවසානයේ මහා විමුක්තියට හේතු වේ.
සාරාංශය: ඔබේ ජීවිතයට අදාළ කරගැනීම
මෙම සූත්‍ර අපට ඉතාමත් ප්‍රායෝගික පණිවුඩයක් ලබා දෙයි. අපගේ දුක්විඳීම්වලට මූලික හේතුව බාහිර ලෝකය නොව, අපගේ අභ්‍යන්තර ධර්ම පිළිවෙත් වල පවතී. අපගේ සමාජය, අප ඇසුරු කරන මිතුරන්, අප අදහන අදහස් සහ අපගේ දෛනික චින්තන රටාවන් අවිද්‍යාව වැඩි කරන්නේ ද, නැතහොත් ප්‍රඥාව වැඩි කරන්නේ ද යන්න ඉතාමත් වැදගත් වේ.
එබැවින්, ධර්මික මිතුරන් සොයාගන්න. නිවැරදි ධර්මය අධ්‍යයනය කරන්න. යෝනිසෝ මනසිකාරයෙන් ජීවිතයේ සිදුවීම් බලන්න. මනසකාරීව සිටින්න. කුසල් ධර්ම වැඩිය හැකි සෑම අවස්ථාවක්ම අපතේ යවන්නට උත්සාහ නොගෙන, ධර්මයේ මෙම පාලම ඔස්සේ ගමන් කිරීමට උත්සාහ කළ යුතුයි. මෙය භවයෙන් භවයට ඇදී යන දුක්ඛ චක්‍රය කඩකිරීමේ එකම ආර්ය මාර්ගයයි.
මූලාශ්‍ර
1. Aṅguttara Nikāya (AN 10.61–64), Yamakavagga — Buddhist Publication Society (BPS.lk)
2. Bhikkhu Bodhi (Trans.) The Numerical Discourses of the Buddha, Wisdom Publications.
3. Buddha Jayanthi Tripitaka,
No comments:
Post a Comment