අන්තර්ගතය
අනිත්‍යය, පරමාණුක සිද්ධාන්තය, පරිණාමය, පටිච්චසමුප්පාදය, ස්වාභාවික නියම, මනසේ විද්‍යාව, සම්බුද්ධත්වය, ස්නායු විද්‍යාව, Neuroplasticity, මනසේ පුහුණුව, යථාර්ථයේ ස්වභාවය, ක්වොන්ටම් භෞතික විද්‍යාව, ශූන්‍යතාව, විශ්වයේ ආරම්භය, මහා පිපිරුම් සිද්ධාන්තය, ඇල්බට් අයින්ස්ටයින්,
හැඳින්වීම
"බුදුදහම යනු ආගමක් පමණක් නොවේ; එය විද්‍යාවකි." මෙම වාක්යය බොහෝ විට ඇල්බට් අයින්ස්ටයින්ට ආරෝපණය කරනු ලැබුවද, එය බුදු දහමේ සාරය සහ නූතන විද්‍යාත්මක ක්‍රමවේදය අතර ඇති ගැලපීම හරිහැටි ග්‍රහණය කරයි. වසර 2,500 කට ආසන්න කාලයකට පෙර සිද්ධාර්ථ ගෞතම බුදුන් වහන්සේ විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද බුදුදහමේ මූලික සංකල්ප බොහෝමයක්, අද විද්‍යාව අනාවරණය කර ගෙන ඇති පරමාණුක, මනෝවිද්‍යාත්මක හා විශ්ව විද්‍යාත්මක සත්‍යයන් සමඟ අසාමාන්‍ය ලෙස සමපාත වේ.
මෙම ලිපියෙන්, අපි සොයා බලන්නේ මෙම පුරාණ ධර්මය සහ නූතන විද්‍යාත්මක සොයාගැනීම් අතර පවතින ගැඹුරු සමානකම් පිළිබඳවයි.
1. සියල්ලම අනිත්‍යය: පරමාණුක සිද්ධාන්තය සහ පරිණාමය
බුදුදහමේ මූලිකතම ඉගැන්වීම් තුනෙන් පළමුවැන්නයි "අනිච්චා" හෙවත් "අනිත්‍යභාවය". බුදුන් වහන්සේ "සබ්බේ සංඛාරා අනිච්චා" (සියලුම සංස්කාර අනිත්‍යය) යනුවෙන් උගන්වා ඇත. මෙයින් අදහස් කරන්නේ අප අවට පිහිටි සියලු දේ – පර්වතයක් සිට මනසේ ඇති සිතුවිල්ලක් දක්වා – නිරන්තරයෙන් වෙනස් වන, උපත් වශයෙන් ගෙන දරා සිටින සහ අවසානයේ විනාශ වන සංයෝගයක් බවයි.
නූතන විද්‍යාව මෙම සත්‍යය ගැඹුරින් තහවුරු කරයි.
· පරමාණුක සිද්ධාන්තය: ස්ථිර හා ඝන යැයි අප හැඟෙන දේ සියල්ලම පරමාණු, අණු සහ ශුන්‍යතාවයෙන් සමන්විත, නිරන්තරයෙන් කම්පනය වන ශක්ති ප්‍රවාහයන්ගෙන් සෑදී ඇත. ක්වොන්ටම් යාන්ත්‍ර විද්‍යාවේ දී, අවකාශය සහ කාලය පවා නිරපේක්ෂ නොවන බව පෙන්වා දී ඇත.
· පරිණාමය: ජීව ජාලය නිරන්තරයෙන් වෙනස් වන අතර පරිණාමය වෙයි. මිනිසාගේ ශරීරයේ සෛල මිලියනගණනක් සෑම දිනකම මරණi හා නැවත උපදිති. ග්‍රහලෝක, තාරකා සහ ගැලැක්සි පවා උපත, විකාසය සහ මරණය අත්විඳිති.
බුදුදහමේ අනිත්‍යභාවය පිළිබඳ දැක්ම, වසර 2,500කට පෙර ඉදිරිපත් කරන ලද්දක් වුවද, එය නූතන විද්‍යාවේ විශ්වය පිළිබඳ මූලික අවබෝධය සමඟ සමපාත වේ.
2. හේතු-ප්‍රතිඵල නියමය (පටිච්චසමුප්පාදය)
බුදුදහම හේතු-ප්‍රතිඵල නියමය (කම්ම නියමය) මත දැඩි ලෙස අවධාරණය කරයි. මෙය සරලව "යමක් කලහොත් එහි ප්‍රතිඵලයක් ඇත" යන්න නොව, වඩාත් සංකීර්ණ හා අන්තර්සම්බන්ධිත හේතුකාරක ජාලයක් (පටිච්චසමුප්පාදය) පිළිබඳ ඉගැන්වීමකි. සෑම දෙයක්ම එහි පැවතීමට හේතු සහ කොන්දේසි ඇති අතර, ඒවා වෙනස් වූ විට ප්‍රතිඵලය ද වෙනස් වේ.
නූතන විද්‍යාවේ මූලික කරුණක් වන්නේ මෙම හේතුකාරකත්වයයි.
· ස්වාභාවික නියම: සෑම විද්‍යාත්මක පරීක්ෂණයක්ම, නිශ්චිත හේතුවක් (A) නිශ්චිත ප්‍රතිඵලයක් (B) ඇති කරනු ඇතැයි යන උපකල්පනය මත පදනම් වේ. භෞතික විද්‍යාවේ නියම, රසායන විද්‍යාවේ ප්‍රතික්‍රියා, සහ ජීව විද්‍යාවේ ජාන විද්‍යාව සියල්ලම මෙම හේතු-ප්‍රතිඵල සම්බන්ධතාවයේ විවිධ අවස්ථා පරීක්ෂා කරයි.
· කාලගුණ විපර්යාස: වාතාවරණ විද්‍යාඥයින් ග්‍රීන්හවුස් වායු විමෝචනය (හේතුව) සහ ගෝලීය උණුසුම (ප්‍රතිඵලය) අතර සම්බන්ධතාවය නිරන්තරයෙන් අධ්‍යයනය කරති.
බුදුදහම මෙම නියමය භාවිතා කරන්නේ භෞතික ලෝකයට පමණක් නොව, මනසේ ක්‍රියාකාරිත්වයට ද ව්‍යාප්ත වන ආකාරය පැහැදිලි කිරීමටයි. ක්‍රෝධය, ලොභය හෝ දයාව වැනි මානසික තත්ත්වයන්ට ද ඒවා ඇති කරන හේතු (පූර්වාශ්‍ර, පරිසරය) සහ ඒවායින් ඇති වන ප්‍රතිඵල (මනසේ තත්ත්වය, ක්‍රියා, වාචික ප්‍රකාශ) ඇත.
3. මනසේ විද්‍යාව: සම්බුද්ධත්වය සහ ස්නායු විද්‍යාව
බුදුදහම මුල් කර ගන්නේ මනසයි. බුදුන් වහන්සේ මනස හුරුපුරුදු කිරීම (සතිපට්ඨාන), සාන්ද්‍රණය (සමාධි) සහ ඥානය (ප්‍රඥා) වැඩීම සඳහා ප්‍රායෝගික ක්‍රම ඉගැන්වීය. මෙය අද අප "ස්නායු ප්ලාස්ටිසිටි" (Neuroplasticity) ලෙස හඳුන්වන සංකල්පයට අතිශයින් සමානය.
· ස්නායු ප්ලාස්ටිසිටි: නූතන ස්නායු විද්‍යාව පෙන්වා දෙන්නේ මනස සහ මොළය නිරන්තරයෙන් වෙනස් වන බවයි. අපගේ චින්තනය, අභ්‍යාසයන් සහ අත්දැකීම් මගින් මොළයේ ව්‍යුහය සහ ක්‍රියාකාරිත්වය වෙනස් කළ හැකිය. හාවඩ් විශ්වවිද්‍යාලයේ ස්නායු විද්‍යාඥ රිචඩ් ඩේවිඩ්සන් වැනි විද්‍යාඥයින් විසින් කරන ලද පර්යේෂණවලින් හෙළි වී ඇත්තේ දිගුකාලීන භාවනා භාවිතය මොළයේ ව්‍යුහය වෙනස් කරන බවයි. භාවනාකරුවන්ගේ මොළයේ, කරුණාව, සහනය සහ සාන්ද්‍රණය සම්බන්ධ කරයි යැයි සැලකෙන වම් ප්‍රාන්තොලිනික කොටස (Left Prefrontal Cortex) සැලකිය යුතු ලෙස සක්‍රීය බව පෙන්වා දී ඇත.
· මනසේ පුහුණුව: බුදුදහමේ භාවනා ක්‍රම (ආනාපානසති, විපස්සනා භාවනාව) යනු මනස පුහුණු කිරීමේ විද්‍යාත්මක ක්‍රම ලෙස සැලකිය හැකිය. මෙම ක්‍රම මගින් අවධානය, චිත්ත වේග හැසිරවීමේ හැකියාව සහ ස්වයං දැනුවත්භාවය වැඩිදියුණු කරයි. මෙය "මනසේ පුහුණුව" (Mental Training) ලෙස නූතන මනෝ විද්‍යාවේ දී පිළිගැනේ.
4. යථාර්ථයේ ස්වභාවය: ක්වොන්ටම් භෞතික විද්‍යාව සහ ශූන්‍යතාව
ක්වොන්ටම් භෞතික විද්‍යාවේ සමහර අංශ, බුදුදහමේ යථාර්ථය පිළිබඳ දර්ශනය සමඟ සමානකම් දක්වයි.
· ශූන්‍යතාව (ශුන්‍යතා): බුදුදහම යථාර්ථයේ මූලික ස්වභාවය "ශුන්‍යතාව" (සුඤ්ඤතා) ලෙස විස්තර කරයි. මෙයින් අදහස් කරන්නේ සියලු දේ තමන්ගේම ස්වාධීන, ස්ථිර ස්වභාවයකින් තොරව, හේතු සහ පූර්වාශ්‍ර මත රඳා පැවතීමයි. යමක් හෝ කෙනෙකු යැයි අප හඳුනා ගන්නා දේ, එය සෑදී ඇති කොටස්වලට වඩා වෙනස් නොවේ.
· ක්වොන්ටම් ක්ෂේත්‍ර: ක්වොන්ටම් භෞතික විද්‍යාවේ දී, මූලික අංශු තනි ස්ථානගත වස්තූන් ලෙස නොසැලකේ. ඒවා "සම්භාවිතා තරංග" හෝ "ක්වොන්ටම් ක්ෂේත්‍ර" ලෙස වඩා හොඳින් විස්තර කෙරේ. නිරීක්ෂකයාගේ මනස සහ පරීක්ෂණය කරන වස්තුව අතර බෙදීයාමක් නැත. මෙය බුදුදහමේ "ස්වයං" (ආත්මය) පිළිබඳ සංකල්පයට එක්වීමක් ලෙස සමහරුන් විසින් අර්ථකථනය කරයි.
5. විශ්වයේ ආරම්භය පිළිබඳ දෘෂ්ටිකෝණය
බුදුන් වහන්සේ විසින් විශ්වයේ ආරම්භය පිළිබඳව සෘජුවම ප්‍රශ්න කිරීමෙන් වැළකුණි. "අවිජ්ජා ප්‍රඥප්ති සූත්‍රය" වැනි සූත්‍රවල දී, විශ්වය ආරම්භ වූයේ කවදා ද යන්න විමසූ භික්ෂුවකට එය ප්‍රායෝගික ගැටලුවක් නොවන බවත්, දුකින් මිදීම සඳහා එය අවශ්‍ය නොවන බවත් උන්වහන්සේ පෙන්වා දුන්නේය.
නූතන විශ්ව විද්‍යාවේ දී, "මහා පිපිරුම් සිද්ධාන්තය" (Big Bang Theory) විශ්වයේ ආරම්භය පිළිබඳ විස්තර කරයි. කෙසේ වෙතත්, මහා පිපිරුමට පෙර කුමක් තිබුණි ද, හෝ මහා පිපිරුම ඇති වූයේ ඇයි ද යන්න එය පැහැදිලි නොකරයි. එය මූලික කාලයේ තත්ත්වය පමණක් විස්තර කරයි. මෙම "නොදන්නා බව" හෝ "පැහැදිලි කිරීමේ සීමාව" බුදුදහමේ ප්‍රතික්ෂේප කිරීම හෝ නොව, යථාර්ථයේ සංකීර්ණ ස්වභාවය හඳුනාගැනීමකි.
නිගමනය: ඥාන දෙකක්, එකම සත්‍යය
බුදුදහම සහ නූතන විද්‍යාව යනු වෙනස් ක්‍රමවේද භාවිතා කරන, වෙනස් භාෂාවකින් කතා කරන ඥානයේ ශාඛා දෙකකි. විද්‍යාව බාහිර ලෝකය නිරීක්ෂණය කර ගණිතමය ආකෘති සාදයි. බුදුදහම අභ්‍යන්තර ලෝකය පරීක්ෂා කර අත්දැකීම් මගින් සත්‍යය තහවුරු කරයි.
කෙසේ වෙතත්, ඔවුන් දෙදෙනාම එකම මූලික සත්‍යයන් වෙත යොමු වේ: ලෝකය අනිත්‍ය සහ අන්තර්සම්බන්ධිත බව, හේතු සහ ප්‍රතිඵල නියමය පවතින බව, සහ මනස විශ්වය අවබෝධ කර ගැනීමේ හා අත්විඳීමේ මූලික මාධ්‍යය වන බව.
බුදුදහමේ පුරාණ ඥානය, නූතන විද්‍යාත්මක සොයාගැනීම් මගින් නැවත නැවතත් තහවුරු වෙමින් පවතී. එය මනුෂ්‍යත්වයට අත්දකින ලද අත්දැකීම් මත පදනම් වූ, කාලයට ඔරොත්තු දෙන ඥානයක් බව පෙන්වා දෙයි. විද්‍යාව "කෙසේ" (How) යන්නට පිළිතුරු සොයන අතර, බුදුදහම "ඇයි" (Why) සහ "කුමක් ද" (What) යන්න පිළිබඳ ගැඹුරු අවබෝධයක් ලබා දෙයි. අවසානයේදී, ඒවා එක්ව යථාර්ථය පිළිබඳ වඩාත් සම්පූර්ණ හා සමබර දැක්මක් ගොඩනඟා ගනී.
මූලාශ්‍ර සහ වැඩිදුර කියවීම්:
1. Davidson, R. J., & Lutz, A. (2008). Buddha's Brain: Neuroplasticity and Meditation. IEEE Signal Processing Magazine.
2. Wallace, B. Alan. (2007). Contemplative Science: Where Buddhism and Neuroscience Converge. Columbia University Press.
3. Dalai Lama. (2005). The Universe in a Single Atom: The Convergence of Science and Spirituality. Morgan Road Books.
4. Goleman, D. (2003). Destructive Emotions: A Scientific Dialogue with the Dalai Lama. Bantam Books.
5. "What the Buddha Taught" by Walpola Rahula Thero.
6. "The Tao of Physics" by Fritjof Capra (සංසන්දනාත්මක අධ්‍යයනයක් ලෙස).
No comments:
Post a Comment